عیسی کریمی

کارشناس مسایل فرهنگی شبه‌قاره

دیرینگی و جاودانگی

پیوندهای فرهنگی ایران و شبه‌قاره (7)

 کارنامه‌ی عادل‌شاهیـان بیـجاپور (895 ـ ؟)

عادل‌شاهیان نیز در گسترش زبان پارسی و فرهنگ ایرانی کوشا بودند. آن‌ها با آموزه‌های آموزگاران و پرورندگان خود ـ که بیشتر ایرانی وشیعی بودندـ از دید مذهبی به تشیّع گراییدند و به صفویان بسیار نزدیک شدند و از دید فرهنگی به زبان وادب پارسی وفرهنگ ایرانی دل بستند.

ازگرایش یوسف ‌عادل‌شاه (د: 917 ه.ق) [ـ سر عادل‌شاهیان ‌ـ] به تشیع، گزارش فرشته خواندنی است: «بعد از این فتح [: پیروزی بر«دستوردینار هندو»]، استقلال یوسف‌ عـادل‌شاه به ‌درجه‌ی اعـلی رسیده، آن‌چه از سال‌های دراز مرکوز خاطر عاطرش بود، به ‌ظهور رسانید. یعنی در سنه‌ی ‌ثمان و تسع ‌مائة مجلس‌ عظیم ترتیب داده و میرزا جهان‌گیر قمی و حیدربیگ [تبریزی] و... را که همان مذهب [تشیع] داشتند، حاضر ساخت وگفت: «وقتی ‌که خضرـ علی‌نبیّنا وعلیه‌السّلام ـ مرا در عالم رؤیا مژده‌ی‌ سلطنت رسانیده، فرمود که هرگاه سلطنت مملکتی نصیب تو گردد، باید که پیوسته سادات و محبّان اهل‌بیت رسول آخرالزّمان را معزّز و مکرّم داری و همواره در تقویت مذهب ائمه‌ی ‌اثنی‌عشر ـ علیهم ‌الصلوه والسّلام ـ همّت خود بگماری، با خدا عهد کردم که اگر ملک ملک‌بخش ـ تعالی ‌و تقدّس ـ این دولت کرامت فرماید، مذهب شیعه رواج داده، رؤس منـابر را با القاب همـایون ائمه‌ی ‌اثنی‌عشر ـ علیهم ‌الصلوه والسّلام ـ مزیّن‌گردانم ... قضا را در همان اوان از ایران خبر رسید که شاه‌ اسماعیل‌صفوی خطبه‌ی ائمه‌ی‌اثنی‌عشر ـ علیهم ‌الصلوه والسّلام ـ خوانده [و] آن‌ مذهب را رواج داد. یوسف ‌عادل‌شاه از استماع این خبر بهجت‌اثر بیش‌تر ساعی‌گشته، روز جمعه ماه ذی‌الحجه سال مذکور در مسجد جامع قلعه‌ی ارگ «بیجاپور» خود حاضر شده و نقیب خان ـ که از سادات عظیم‌الشأن مدینه بود ـ برمنبر شده، نخست در اوان کلمه « اشهد انّ‌علیّاً ولیّ‌الله» افزود و بعد از آن خطبه به ‌نام نامی ائمه‌ی‌ اثنی‌عشر ـ علیهم ‌الصلوه والسّلام الی یوم القیامه ـ[1][21] خوانده، نام باقی صحابه را از خطبه برآورد و او نخستین کسی است که در هندوستان خطبه‌ی ائمه‌ی‌اثنی‌عشر ـ علیهم ‌الصلوه والسّلام ـ خوانده ومذهب شیعه را رواج داد... تعصب از میان سنیّان و شیعیان به کلی زایل‌گشته و علمای مذهب جعفری و فضلای حضرات حنفی و شافعی چون شیر و شکر با هم آمیخته، بساط مباحثت و منازعت درنوردیدند.»[2][22]